สิ้นกันยายน ขอต้อนรับเพื่อนใหม่ผู้เกษียณอายุ บางคนเรียกชีวิตช่วงนี้ว่า “วัยทอง” ความจริงวัยทองเริ่มเข้ามาแต่อายุ 50 กว่าๆ เห็นชัดเจนคือสุภาพสตรีหมดประจำเดือน เธอจะมีอาการร้อนวูบวาบ หงุดหงิด โมโหง่าย เหงื่อออกในตอนกลางคืน ผู้ชายก็ไม่เว้นเพราะเป็นระยะที่ต่อมต่างๆในร่างกายหยุดสร้างฮอร์โมน เซลล์ในร่างกายหยุดซ่อมแซม ผิวหนังเหี่ยวยาน รอยตีนกาปรากฏชัดขึ้น มีผลต่อสุขภาพร่างกายและอารมณ์

การลดลงของฮอร์โมน เพศชายจะค่อยเป็นค่อยไป ไม่รวดเร็วและมีอาการมากเหมือนผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน จะรู้สึกอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ปวดเมื่อยตามตัวโดยไม่มีสาเหตุ ไม่กระฉับกระเฉง กล้ามเนื้อต่างๆไม่มีแรง ลดขนาดลงและอวัยวะเพศเริ่มไม่แข็งตัว เครียด หงุดหงิด โกรธง่าย ขาดสมาธิในการทำงาน ความจำลดลง อาการจะค่อยเป็นค่อยไป

อาการทางด้านจิตและเพศ จะนอนไม่หลับหรือหลับไม่สนิท ตื่นและตกใจง่าย สมรรถภาพทางเพศและความต้องการทางเพศลดลง การขาดฮอร์โมนทำให้กระดูกบาง เป็นโรคกระดูกพรุน จะพบว่าทั้งหญิงและชายวัยทองกระดูกจะหักง่าย

ผลต่อระบบหลอดเลือดและหัวใจ ฮอร์โมนเพศมีหน้าที่ในการช่วยเผาผลาญไขมันในร่างกาย ทำให้ไขมันมีการกระจายตัว เมื่อขาดฮอร์โมนเพศจะทำให้ไขมันในเลือดสูงและจะไปเกาะที่ผนังหลอดเลือด ทำให้เส้นผ่าศูนย์กลางหลอดเลือดเล็กและตีบ เลือดไปเลี้ยงหัวใจและสมองได้น้อย เป็นผลให้หัวใจและสมองขาดเลือด

การเปลี่ยนแปลงต่างๆทั้งทางร่างกายจิตใจและอารมณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงวัยทองทำให้คุณภาพชีวิตให้ด้อยลง ต้องมีการเตรียมกายเตรียมใจพร้อมรับมือ ปรับเปลี่ยนการดำเนินชีวิตใหม่ สำคัญคือต้องรู้เท่าทัน หัวโขนถอดทิ้งไปอย่าอาลัยอาวรณ์ ยึดทัศนคติ “ชีวิตเริ่มต้นเมื่ออายุ 60” ใช้ชีวิตอย่างสุขุมรอบคอบ เดินสายกลาง ชีวิตวัดกันตอนนี้ เมื่อคุณขาดตัวช่วยแล้วจะพบสัจธรรม

การออกกำลังกาย เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ ไม่ต้องหักโหมทำเป็นบ้าเป็นหลังจะตายเสียก่อน ที่เคยวิ่งก็เปลี่ยนเป็นเดินเร็ว อย่าทะนงว่าเมื่อก่อนฉันเคยทำได้ฉันก็จะทำ เพื่อนผมที่พูดลักษณะนี้ตายไปหลายคนแล้ว การออกกำลังต้องให้เหมาะสมกับสภาพร่างกาย

การรับประทานอาหารก็ควรเลือกบริโภคสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย อย่าตามใจลิ้นและอย่ากินให้มาก อาหารแต่ละมื้อควรควบคุมปริมาณ คะเนให้ได้เท่ากำปั้นของตัวเองก็ควรจะหยุด การทานอาหารอะไรบ้างจึงจะพอชดเชยกับฮอร์โมนที่ขาดหายไปและจะต้องทานมากแค่ไหนนี่ซิเป็นปัญหา จึงต้องหันไปพึ่งวิตามินและอาหารเสริม ผู้สูงวัยจึงตกเป็นทาษของอาหารเสริม บางคนหันไปพึ่งแพทย์แต่จริงๆแล้วแพทย์ก็ยังต้องกินวิตามินเหมือนกัน ก็แพทย์ไม่ใช่คนหรือไง ประสบการณ์สำคัญกว่า

ปัญหาแรกที่วัยทองจะพบ นอนไม่หลับ นอนไม่เต็มอิ่ม หลับไม่สนิท ถ้าใครไม่เป็นก็ถือว่าโชคดีแต่ส่วนใหญ่มักจะเป็น เพราะร่างกายหยุดสร้างฮอร์โมนเมลาโทนิน ฮอร์โมนตัวนี้นอกจากจะช่วยเหนี่ยวนำให้เกิดการนอนหลับลึกแล้วยังช่วยกระตุ้นการหลั่งของฮอร์โมนการเจริญเติบโต (Growth hormone) และมีความสำคัญต่อระบบสืบพันธ์ อายุมากขึ้นร่างกายผลิตเมลาโทนินน้อยลง ส่งผลให้ผู้สูงวัยนอนไม่หลับ ร่างกายเกิดการอ่อนเพลีย ง่วงเหงาหาวนอน ต้องนอนบ่อยๆในช่วงกลางวัน คุณภาพชีวิตเสียไป

ในประเทศสหรัฐอเมริกาและแคนาดาได้ผลิตอาหารเสริมเมลาโทนิน ช่วยให้นอนหลับง่ายขึ้น ลดช่วงเวลาของการเข้าสู่ภาวการณ์หลับให้น้อยลง หมายความว่าเมื่อทานเข้าไปแล้วไม่นานก็จะหลับและจะไปเพิ่มช่วงเวลาในการหลับฝันให้นานยิ่งขึ้น ยอดจำหน่ายในสหรัฐอเมริกาและแคนาดาสูงมาก รวมทั้งที่เมืองไทยหาซื้อได้แถวบูธขายอาหารเสริมที่ศูนย์การค้ามาบุญครอง ขนาดเม็ดละ 5 มิลลิกรัม ก่อนนอนเม็ดเดียวรับรองฝันอุตลุต ความจริงเมลาโทนินก็มีอยู่ในนมวัวแต่ปริมาณน้อย จึงนิยมดื่มนมก่อนนอน

เรื่องที่ตามมาเป็นอันดับสอง ซึมเศร้า เป็นโรคอย่างหนึ่งเกิดจากอารมณ์ความรู้สึกในการสูญเสีย ผิดหวังอย่างรุนแรงหรือจากการสะเทือนใจที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน กับครอบครัวหรือเกิดขึ้นจากภาวการณ์เปลี่ยนแปลงทางร่างกายอันเนื่องจากโรคภัยไข้เจ็บ การเกิดอุบัติเหตุ ความพิกลพิการ ถ้ารู้จักปล่อยวางก็ไม่เป็นไร ถ้าสะสมเอาไว้จนฝังใจเป็นความเศร้าที่ถาวร โรคนี้รักษาได้แต่คนส่วนใหญ่ไม่รู้ว่าตัวเองเป็น ผู้อยู่ใกล้ชิดต้องคอยสังเกต

1.รู้สึกจิตใจหม่นหมองเกือบตลอดทั้งวัน
2.รู้สึกเป็นทุกข์จนอยากร้องไห้
3.รู้สึกหมดอาลัยตายอยาก
4.รู้สึกไม่มีความสุข หมดสนุกกับสิ่งที่เคยชอบและเคยทำ

5.รู้สึกผิดหวังในตนเองและโทษสิ่งที่เกิดขึ้น
6.รู้สึกสูญเสียความเชื่อมั่นในตนเอง
7.รู้สึกอยากอยู่คนเดียวไม่อยากสุงสิงกับใคร
8.รู้สึกตนเองไม่มีคุณค่า
9.คิดอะไรไม่ออก

10.หลงลืมง่าย
11.คิดอะไรได้ช้ากว่าปกติ
12.ทำอะไรอืดอาด เชื่องช้ากว่าปกติ
13.รู้สึกอ่อนเพลียง่ายเหมือนไม่มีแรง
14.รู้สึกเบื่ออาหาร กินได้น้อยกว่าเดิม
15.นอนหลับๆ ตื่นๆ หลับไม่สนิท

เป็นข้อมูลจากกรมสุขภาพจิต ถ้าใครมีอาการข้างต้นตั้งแต่ 6 ข้อขึ้นไป ภาวะซึมเศร้ากำลังมาเยือน ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ จากสถิติผู้ที่ฆ่าตัวตายร้อยละ 60 ป่วยเป็นโรคซึมเศร้า

เมื่อตรวจสมองผู้ป่วยโรคซึมเศร้าพบความผิดปกติของสาร เซโรโทนิน ในสมองมีปริมาณลดลง รักษาหายด้วยการใช้ยาและการรักษาทางจิตใจ ควรให้ผู้ป่วยทานอาหารคาร์โบไฮเดรตจำพวกแป้งและน้ำตาล เช่น ข้าว พาสต้า ขนมปัง ผักประเภทหัว ธัญพืช พบว่าภายใน 30 นาทีหลังจากทานอาหารประเภทดังกล่าวจะทำให้รู้สึกผ่อนคลายและจิตสงบได้นานหลายชั่วโมง

เรื่องต่อไปที่วัยทองจะต้องพบ “หัวล้าน” พวกติดหล่อเป็นห่วงกันมาก สิ่งที่จะทำให้ดูแก่และหมดหล่อก็คือเส้นผมบนหัว ถ้ามันบางลงนานๆเส้นหรือเริ่มมีสีเทาออกขาว ผู้พบเห็นจะทักว่าแก่ ถ้าเส้นผมยังดำและแน่นคุณจะเป็นหนุ่มขึ้นมาทันที เป็นเรื่องธรรมชาติที่ผู้ชายทุกคนจะต้องเจอ เกี่ยวกับฮอร์โมนเพศและไปเกี่ยวพันกับต่อลูกหมาก เกี่ยวพันกันยังไงต้องถามหมอ ผมแค่เป็นพวกมีประสบการณ์ ผมก็เจอปัญหานี้ เส้นผมบนกบาลร่วงเหลือเกือบนับเส้นได้ เก็บตัวอยู่กับบ้านไม่อยากออกไปไหนเข้าขั้นจะซึมเศร้า รีบวิ่งไปหาหมออู๊ดนพศักดิ์ฯ รพ.ตำรวจ เก่งมากมียาดี เดือนเดียวเส้นผมกลับมามากกว่าเดิม ตัวช่วยที่ผมใช้ไม่เคยทิ้ง 1 สระผมด้วยแชมพูอ่อนๆ แชมพูสำหรับเด็กแล้วล้างออกให้เกลี้ยง 2 ชโลมด้วยช่อฟ้าลิลลี่แฮร์โทนิค 3 ทาน Biotin โปรตีนสำหรับเส้นผม 4 Zinc และ 5 ตัวนี้สำคัญแม้จะมีจำหน่ายตามร้านขายยาทั่วไปแต่ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้เพราะเกี่ยวกับความดันโลหิต Minodil-3 (3%) ตัวนี้ความจริงเป็นยาลดความดันแต่ได้นำมาดัดแปลงให้เจือจาง (อ่านฉลากก่อนใช้ยา) ตัวช่วยเรื่องเส้นผมมีเยอะควรปรึกษาผู้รู้ สำหรับของผมใช้มานานถูกกันกับสูตรนี้

อีกเรื่องที่สูงวัยห่วงนัก “เซ็กเสื่อม” เรื่องสำคัญนะครับเพราะเกี่ยวกับคุณภาพชีวิตคู่ เมื่อก่อนนี้อายมากที่จะปรึกษาหมอแต่เดี๋ยวนี้เฉยเพราะส่วนใหญ่จะเป็นกัน รพ.ตำรวจมีผู้เชี่ยว หมอไพบูลย์ฯเจ้าของตำหรับ Love Lotion มีอุปกรณ์ตัวช่วยมากมาย วิตามินกับอาหารเสริมก็เยอะ ที่อยากเตือนก็คือ VIAGRA ของจริงก็มีของปลอมก็มาก อาหารเสริมที่ใช้แอบยาตัวนี้ผสมก็มี รู้เท่าทันนะครับไม่งั้นครอบครัวท่านจะอับอายเขา จะเล่าเป็นอุทาหรณ์ เพื่อนผมทาน VIAGRA 50 mg เข้าไป 1 เม็ดแล้วนอนรอเพื่อทำการบ้าน ปรากฏว่าหลับไปตื่นเอาเช้า ต่อว่าหมอยาไม่เห็นได้เรื่อง โถก็เพื่อนผมมันไม่รู้เรื่อง มันต้องกินยาแล้วทิ้งสักพักประมาณ 20 นาที กดปุ่มสต้าทก่อนยาจึงจะออกฤทธิ์ ก็คือมันต้อง “ปลุก” ก่อน เพื่อนอีกคนหนึ่งทานเข้าไป 1 เม็ด 50 mg ทำตามขั้นตอนทุกอย่างยาไม่ออกฤทธิ์ วันต่อมาซื้อจากเจ้าใหม่ล่อเข้าไป 100 mg เกือบตาย ปวดลูกตาเกือบบอด ตาแดงเห็นเส้นเลือด โถก็วันแรกไปเจอยาปลอมเข้า วันที่สองเจอของจริง ยาตัวนี้มันขยายเส้นเลือดและเส้นเลือดที่เล็กที่สุดก็คือเส้นเลือดที่ลูกนัยน์ตา เพื่อนผมเข็ดจนตายกลัวตาบอด

ที่ผมบอกว่าใช้ยาตัวนี้ระวัง ครอบครัวจะอับอาย ถ้าเป็นนักเที่ยว รักสนุก ขอเตือน หากคุณพากิ๊กหรือหมอนวดไปเข้าโมเต็ล บังกาโล ถ้าคุณเริ่มมีอาการทางหัวใจผู้หญิงที่ไปด้วยจะโดดหนีก่อนเพราะเธอกลัวตกเป็นข่าว แทนที่จะช่วยเหลือเบื้องต้นชีวิตอาจจะรอด เธอจะทิ้งให้คุณนอนตายคาโมเต็ล ตายแบบนี้เป็นข่าวแน่ ลูกเมียคุณจะรู้สึกยังไง ต้องหาคนสนิทไปด้วย มีอะไรเกิดขึ้นเอาศพออกมาให้พ้นโมเต็ล ถ้าหัวใจวายในโรงนวดผู้จัดการเค้ารู้หน้าที่ จะจับคุณใส่รถรีบส่งโรงพยาบาลแม้คุณจะตายแล้วก็เถอะ เขากลัวโรงนวดตกเป็นข่าว เรื่องนี้สำคัญนะครับ

ขอบคุณข้อมูลจาก กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณะสุข