ท่านที่เคยชมภาพยนตร์ฝรั่งเรื่อง The Towering Inferno ชื่อเป็นภาษาไทย “ตึกนรก” ทำให้หลายคนกลัวอาคารสูง ผ่านไปหลายปีลืมหมดแล้ว อาคารชุดสูงๆทำเลดีๆแห่สร้าง คนแห่จอง ถามหน่อย คุณเตรียมพร้อมสำหรับการอยู่อาศัยในอาคารสูงหรือยัง หรือว่า “ไม่รู้เรื่อง” เมื่อวันก่อนไฟไหม้อาคาร ฟิโก้ ถนนอโศก กทม.เป็นอาคาร office สมัยใหม่ ผนังกระจก สูง 13 ชั้น เพลิงเกิดขึ้นที่ชั้น 7 ช่วงบ่ายวันเสาร์ซึ่งเป็นวันหยุดทำการ กว่าเพลิงจะดับลงได้ทีมผจญเพลิงของ กทม.ใช้เวลาหลายชั่วโมง โชคดีที่ไม่มีผู้ใดเสียชีวิต
ท่านเคยคิดหรือไม่ว่า
1 สาเหตุไฟไหม้ที่พนักงานสอบสวนมักจะสรุปว่า “ไฟฟ้าลัดวงจร” แท้จริงมันเกิดจากอะไร
2 ท่านที่อาศัยอยู่อาคารสูง เตรียมการณ์เพื่อรับมือกับเหตุอัคคีภัยไว้บ้างหรือไม่
3 อาคารสูงที่โฆษณาว่ามีระบบป้องอัคคีภัยอย่างดีก็ไม่ได้หมายความว่าจะไม่เกิดไฟไหม้
4 เมื่อเกิดไฟไหม้อาคารสูง ถ้าท่านอาศัยอยู่ในนั้น ท่านจะจัดการกับตัวท่านและคนที่พักอยู่ด้วยกันอย่างไร
5 ขีดความสามารถของการดับเพลิงมีเพียงใด
ข้อมูลต่างๆเหล่านี้จะช่วยในการตัดสินใจในการเลือกซื้ออาคารชุดสูงๆ หรืออาจจะสร้างความมั่นใจหรือความเตรียมพร้อมรับเหตุการณ์ในเมื่อท่านได้เลือกอยู่อาคารสูงไปแล้ว
สาเหตุไฟไหม้ จากที่ผมได้ไปตรวจสถานที่เกิดเหตุด้วยตนเอง เป็นอย่างที่ผมจะบอกกล่าวต่อไปนี้แต่การสรุปในสำนวนการสอบสวน มันเป็นคนละเรื่อง หมายความว่า มันมีการเจรจาต้าอ้วย เคลียร์กันแล้ว มันจึงออกมาเป็น “ไฟฟ้าลัดวงจร” โยนให้เป็นเรื่อง “เวรกรรม” เป็นเรื่องของ “อุบัติเหตุ” ความจริงมันเป็นเรื่องประมาทของคนชัดๆ พูดแค่นี้ถ้ายังไม่เข้าใจก็ไม่รู้จะว่ายังไงแล้ว
(1) หม้อต้มน้ำร้อนสำหรับชงชากาแฟ เป็นอันดับหนึ่ง ตรวจเจอแบบหลักฐานโทนโท่ เห็นกันชัดๆ ปฏิเสธไม่ได้ สองคดี ส่วนรายอื่นๆไฟไหม้เรียบร้อยเหลือแต่ขี้เถ้าหาหลักฐานไม่ได้ ไม่มีหลักฐานก็ไม่มีใครยอมรับ พนักงานสอบสวนจะสอบถามบ้านต้นเพลิงว่ามีเครื่องใช้ไฟฟ้าอะไรบ้าง ร้อยทั้งร้อยบ้านที่เกิดเหตุจะมีหม้อต้มน้ำร้อนที่ว่านี้
มันเกิดขึ้นได้อย่างไร หลับตานึกตาม แต่ละอ๊อฟฟิชจะมีพนักงานชายหญิงขี้ง่วงไม่ต่ำกว่า 20 คน หัวหน้าจะต้องจัดหม้อต้มน้ำร้อนสำหรับชงชากาแฟไว้ให้ หม้อต้มน้ำร้อนจะมีอุปกรณ์ตัดกระแสไฟเมื่อน้ำร้อนจัดถึงเดือด พอทิ้งไว้สักพักน้ำในหม้อต้มเย็นลงกระแสไฟก็จะไหลเข้าไปใหม่ น้ำในหม้อต้มจะร้อนอยู่ตลอดเวลา น้ำในหม้อต้มจะลดระดับลงไปเพราะคนกดน้ำชงชากาแฟ ถึงแม้จะไม่มีใครกินใครดื่มเลยระดับน้ำในหม้อต้มมันก็ลดเพราะความร้อนทำให้น้ำระเหยเป็นไอ มักจะมีการมอบหมายให้แม่บ้านหรือเจ้าหน้าที่สักคนทำหน้าที่เติมน้ำและถอดปลั๊กเมื่อเลิกงาน คนมัน “ลืม”กันได้ ลืมเติมน้ำ ลืมถอดปลั๊ก หม้อต้มน้ำก็ซื่อสัตย์ต้มตลอด 24 ชั่วโมง แม้ไม่มีคนกิน น้ำในหม้อต้มมันก็แห้งลงๆ ถ้าเกิดลืมถอดปลั๊กเย็นวันศุกร์และประกอบกับระดับน้อยอยู่แล้ว ร้อยเปอร์เซ็นต์เลยครับไม่วันเสาร์ก็วันอาทิตย์น้ำในหม้อต้มแห้ง หม้อต้มซึ่งเป็นพ้าสติกจะเก็บความร้อนสะสมจนเกิดการละลาย เกิดไฟ ยิ่งหม้อต้มอยู่ใกล้ผนังหรือผ้าม่านซึ่งเป็นเชื้อไฟ ไฟไหม้แน่นอน อาจมีคนแย้งว่าอาคารมี Breaker ตัวตัดกระแสไฟฟ้า น่าจะปลอดภัย ไม่เถียงครับ เมื่อไฟลัดวงจรเจ้า Breaker จะตัดกระแสไฟฟ้าทันที แต่นั่น ไฟมันติดขึ้นแล้วครับ ต่อไปก็เป็นหน้าที่ของ Springer ที่ติดอยู่บนเพดานจะฉีดน้ำลงมาดับไฟ ถ้าเป็นอาคารสมัยใหม่ก็จะมี Smoke Detector ตัวจับควันคอยรายงานไปยังห้องควบคุมว่ามีกลุ่มควันเกิดขึ้น ณ จุดไหน แต่เพลิงมันได้เกิดขึ้นแล้วนะครับ
(2) เตารีดไฟฟ้า ไฟเกิดขึ้นในลักษณะเดียวกับหม้อต้มน้ำคือความร้อนถูกสะสมไว้มากจนถึงจุดเกิดไฟ แต่รายนี้จุดที่เกิดไฟไม่ได้อยู่ที่เตารีด กลับกลายเป็นตรงจุดที่ขดม้วนสายไฟที่ผู้รีดผ้าไปหาซื้อมาต่อจากปลั๊กไฟไปยังจุดรีด รายนี้เป็นสุภาพสตรีรับจ้างรีดผ้า มีเสื้อผ้ารอรีดวางทับถมหนาอยู่ที่พื้นห้อง สายไฟจากปลั๊กมายังเตารีดยาวมากเธอจึงขดสายให้เป็นรูปวงกลมเล็กๆประมาณ 10 กว่าวง วางทับบนกองเสื้อผ้า เธอไม่มีความรู้เรื่องกระแสไฟและความต้านทาน ซื้อสายไฟฉนวนหุ้มเป็นพ้าสติก ราคาถูก เมื่อสายยาวเกินความต้องการจึงม้วนให้ดูสวยงาม รีดผ้าไปรีดผ้ามาควันขึ้นที่กองเสื้อผ้าตรงบริเวณที่ขดสายไฟ รายนี้ดับทันก่อนเป็นขี้เถ้าจึงได้เห็นหลักฐาน
จำไว้เลยนะครับ การซื้อสายไฟฟ้าต้องสอบถามผู้รู้ว่าควรจะใช้สายแบบไหน มันขึ้นอยู่กระแสไฟที่ใช้มากหรือน้อย แล้วอย่าไปขดเป็นวงกลม ลองนึกภาพเตาไฟฟ้าที่ใช้ต้มน้ำจะเห็นมีขดลวดเป็นวงกลม เมื่อเสียบปลั๊กไฟขดลวดจะแดง ฉันใดก็ฉันนัน
(3) พัดลมไฟฟ้าแบบตั้งโต๊ะที่มีโครงหุ้มเป็นพ้าสติก ใช้มานานสภาพเก่า มอเตอร์ไม่ทำงานใบพัดไม่หมุนมีแต่เสียงดังหึ่งๆ เจ้าของเอามือตบๆที่เครื่องใบพัดก็หมุน ความจริงควรจะรีบนำไปซ่อมแต่เพราะไม่รู้ก็เลยทนใช้ไป ไม่นานมอเตอร์ก็ไหม้เกิดไฟ
(4) คนรับใช้เอาใจเจ้านาย แม่ครัวกำลังเจียวน้ำมันในกะทะเตรียมจะทอดอาหาร เจ้านายเรียกรีบวิ่งไปหาโดยปล่อยกะทะน้ำมันไว้บนเตา ไม่ทันได้ดับไฟ เจ้านายเรียกไปคุยแล้วให้ทำเรื่องอื่น เพลินจนลืมน้ำมันที่ทอดอยู่ในครัว สักพักควันก็โขมงที่ห้องครัว ก็น้ำมันร้อนจัดเป็นไอกระทบกับไอร้อนจากเตาเกิดไฟ นึกถึงภาพผัดผักบุ้งไฟลุกละกัน
เหตุไฟไหม้มีเป็นร้อย ส่วนใหญ่ไหม้จนไม่เหลือหลักฐานอะไร ตำรวจจะสอบถามเสมอว่าในบ้านที่เกิดเหตุใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าอะไรบ้าง ก่อนเกิดเหตุใครทำอะไรอยู่ ร้อยทั้งร้อยถ้าไม่มีหลักฐานให้เห็นชัดๆไม่มีใครยอมรับ คำตอบที่พบประจำคือ ไม่มีใครอยู่บ้าน ไม่ได้ใช้เครื่องไฟฟ้า ผลสรุปการสอบสวนคือ ไฟฟ้าลัดวงจร แต่อะไรเล่าไปทำให้มันเกิดการลัดวงจร ?
ผมเป็นผู้หนึ่งที่ชอบอยู่อาคารสูง หนีปัญหาน้ำท่วมแล้วก็เบื่อปัญหารถติด เลือกซื้อคอนโดที่อยู่ติดกับสถานีรถไฟฟ้า เอาสายที่ลอยอยู่บนอากาศสายใต้ดินไม่เอาเดี๋ยวต้องมุดน้ำ และต้องอยู่ใกล้จุดขึ้น-ลงทางด่วนด้วย ไว้เพื่อสะดวกในการเดินทางด้วยรถยนตร์ ทั้งนี้ทั้งนั้นต้องอยู่ใกล้สนามบินสามารถไปถึงได้ภายใน 10 นาที เดี๋ยวนี้ก็มีเรียบร้อยแล้ว
ข้อตัดสินใจเลือกซื้ออาคารชุด (1) ผมเลือกชั้นที่อยู่ติดกับชั้นจอดรถ ยังไงๆชั้นจอดรถไม่น่าจะมีไฟไหม้ ถ้าจะมีมันก็เกิดชั้นเหนือขึ้นไปแน่นอน ควันและความร้อนลอยขึ้นทางสูง เราอยู่ข้างล่างปลอดภัย อีกอย่างหนึ่งถ้าลิฟเสีย ไฟดับ สามารถเดินไปขึ้นรถได้สะดวก (2) ห้องที่เลือกจะต้องอยู่ใกล้บันไดหนีไฟ (3) มีระบบตัดกระแสไฟฟ้าในแต่ละห้อง (4) มี Springer ฉีดน้ำเมื่อเกิดไฟหรือความร้อน (5) มี Smoke Detector แจ้งเตือนเมื่อเกิดควันไฟ แค่นี้น่าจะปลอดภัยจากเหตุไฟไหม้ ส่วนภัยจากแผ่นดินไหวในกรุงเทพฯไม่น่าจะมี แต่ถ้ามีก็เลือกทางหนีไว้แล้ว ใกล้บันไดหนีไฟไง
สำหรับท่านที่เลือกซื้อชั้นสูงๆไปแล้วก็อย่าวิตกแต่อย่าประมาท (1) ให้ทางนิติบุคคลอาคารชุดจัดอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับการใช้เครื่องไฟฟ้า ให้มีความระมัดระวัง (2) ต้องทราบว่าบันไดหนีไฟอยู่ตรงจุดไหนและต้องไม่ปิดล็อกหรือมีเครื่องกีดขวาง (3) ถ้าเกิดเพลิงไหม้ในอาคารชุดของท่าน ต้องตั้งสติให้ดี ให้รู้ก่อนว่าไฟเกิดขึ้นที่ชั้นต่ำหรือสูงกว่าชั้นที่พักของเรา ถ้าเป็นไปได้ควรจะหนีลงชั้นต่ำกว่าไฟไหม้เพราะควันและความร้อนจะลอยขึ้นสูง ถ้าไฟไหม้ชั้นที่ต่ำกว่าควรหนีขึ้นดาดฟ้า ถ้าเป็นอาคารชุดทันสมัยจะมีลานจอดคอปเตอร์บนดาดฟ้า ถ้าลานจอดไม่มีก็รอไต่เชือกขึ้นคอปเตอร์ที่จะมารับ (4) การออกจากอาคารควรใช้บันไดหนีไฟอย่าใช้ลิฟเด็ดขาด (5) ถ้าไม่รู้ว่าไฟไหม้ที่จุดไหนแน่ การจะออกห้องหรือจะเข้าห้องใด ให้จับที่ลูกบิดประดูซึ่งจะเป็นโลหะ สังเกตว่าร้อนหรือไม่ ถ้าร้อนอย่าเปิดเข้าหรือออกไปเพราะอาจจะมีการลุกไหม้อยู่ในห้องนั้น ขืนเปิดออกหรือเข้าไปจะโดนลูกไฟโถมเข้ามาอย่างแรงเพราะมันได้อ๊อกซิเย่นไฟก็จะลุกโชนแล้วตัวท่านเองก็จะไหม้เกรียม
ขีดความสามารถของหน่วยผจญเพลิง ใน กทม.ถือได้ว่าเจ้าหน้าที่มีขีดความสามารถสูง (โอนมาจากตำรวจดับเพลิง) มีอุปกรณ์ที่ค่อนข้างทันสมัย มีเครนฉีดน้ำที่สูงที่สุดในภูมิภาคเอเซียคือฉีดได้ถึงชั้นที่ 10 คือประมาณ 30 เมตร แต่อย่าลืมว่าหน่วยผจญเพลิงจะไปถึงที่เกิดเหตุเมื่อได้รับแจ้ง นั่นคือไฟได้ลุกไหม้ขึ้นแล้ว ก่อนที่หน่วยผจญเพลิงไปถึงท่านจะต้องช่วยตัวเองช่วยคนในครอบครัวก่อน จะทำอย่างไรคิดไว้ในยามที่ยังไม่เกิดเหตุ ข้อมูลที่ผมให้ไว้นี้เพียงเป็นส่วนประกอบน้อยนิด
ปัญหาอีกประการหนึ่งของหน่วยผจญเพลิงคือ กฏหมายให้เว้นที่ว่างระหว่างตัวอาคารกับกำแพงหรือผนังเพื่อให้เป็นทางวิ่งของรถดับเพลิง แต่ปรากฏว่าแทบทุกอาคารชุดใช้เป็นที่จอดรถ ฉนั้นเวลารถดับเพลิงไปที่เกิดเหตุใครจอดรถขวางไว้ก็ต้องเสี่ยงถูกชนหน่อยนะครับ
ความประมาทเกิดจากการกระทำของคน ทำไปเพราะไม่รู้เท่า หมั่นอบรมให้ความรู้ ทำความเข้าใจ หายนะไม่เกิด.