ผมเดินทางไปงาน Ukulele Festival ที่ฮาวาย ได้รับเชิญจากผู้ผลิตเครื่องดนตรี Ukulele รายใหญ่ของที่นั่นให้ไปร่วมงาน มีตัวแทนศิลปิน Ukulele ของไทยไปร่วมด้วย งานจัดกลางแจ้งใน Park ใหญ่ริมหาดไวกิกิ คนร่วมงานเป็นพัน เฉพาะนัก Ukulele และนักแสดงของฮาวายก็เข้าไปเกือบ 400 ชีวิต ผู้ที่จะขึ้นเล่นบนเวทีเล่นได้ไม่เกิน 2 เพลง เล่นด้วยร้องด้วย เพลงที่เล่นต้องเป็นเพลงต้นฉบับที่แต่งเอง เอาเพลงคนอื่นไปร้องหรือเล่นไม่ได้ ผมเลยหมดสิทธิ์ อุตส่าห์ฝึกเพลงของ Elvis Presley มาแทบตาย

หลายคนยังไม่รู้จัก Ukulele ไปเรียก “กีตาร์เล็ก” ความจริงไม่ใช่ กีตาร์มันมีหกสายแต่ Ukulele มีเพียงสี่สาย (Ukulele เรียกกันสั้นๆว่าUk) Ukเล่นง่ายและก็สะดวกพกพา ขอแนะนำเครื่องดนตรี Ukulele ให้ได้รู้จักกัน ไม่ใช่ของใหม่ มันอยู่คู่โลกแห่งดนตรีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 แล้ว ต้นกำเนิดจากการที่ชาวพื้นเมืองในฮาวายประดิษฐ์เครื่องดนตรีโดยเลียนแบบเครื่องดนตรีคล้ายกีตาร์ Cavaquinho ที่ชาวโปรตุเกสนำมาเล่นให้ชาวฮาวายฟัง

ช่วงแรก Ukulele ใช้บรรเลงเพลงของชาวฮาวาย โดยมีพระราชาชาวเกาะ King David Kalakaua ให้การสนับสนุนจนใครๆในเกาะก็พากันเล่นเจ้าเครื่องดนตรีตัวจิ๋วนี้ จากนั้นก็เริ่มมีคนรู้จักมากขึ้น และเนื่องจากขนาดอันกะทัดรัดและราคาที่ไม่แพง มันจึงเปลี่ยนสถานะจากเครื่องดนตรีพื้นเมืองกลายเป็นเครื่องดนตรีสากล มีนักดนตรีจากแผ่นดินใหญ่อเมริกานำไปเล่นกันหลากหลายแนว ไม่เว้นแม้แต่ศิลปินแจ๊ส ความโดดเด่นในวงการเพลงของมันมาถึงจุดสุดยอดในช่วงยุค 60’s ถ้าใครเป็นคอหนัง Elvis Presley จะเห็นในภาพยนตร์เรื่อง Blue Hawaii ที่เข้ามาฉายโรงพาราเม๊าท์เมื่อ ปี พ.ศ.2504 Elvis ในชุดฮาวายสีแดงดอกขาว เล่น Ukulele

ปัจจุบันนักฟังเพลงหลายท่านน่าจะเคยเห็น เคยได้ยินเสียงของมันมาแล้วเพราะมีศิลปินป๊อปชั้นนำเอามาขึ้นเวทีกันบ่อยๆ คนส่วนใหญ่เห็นแต่ส่วนมากมักไม่ทราบว่าคืออะไร ทุกครั้งที่ผมหยิบเจ้า Ukulele ขึ้นมาเล่น มักจะมีคนหัวเราะแล้วถามว่า กีตาร์จิ๋วนี่เล่นได้จริงๆ หรือ? คำตอบก็คือ 1. มันไม่ใช่กีตาร์ วิธีจับคอร์ด และการตั้งสายต่างๆ ไม่เหมือนกันเลย แต่หากเล่นกีตาร์มาก่อนก็ปรับตัวทำความเข้าใจได้ไม่ยาก 2. ถึงไม่ใช่กีตาร์ แต่ก็เล่นได้ไพเราะเพราะพริ้งไม่แพ้กีตาร์เลย แถมสายไนลอนจับสบายมือ เล่นง่าย และให้เสียงใสๆ ฟังแล้วคิดถึงกลิ่นอายทะเล

ชื่อ Ukulele นั้นแปลห้วนๆแบบชาวเกาะได้ว่า “หมัดกระโดด” ซึ่งน่าจะมาจากลักษณะของนิ้วผู้เล่น ที่ต้องสลับที่กดเด้งไปมาบนคอ Ukulele ที่ดูแบบมีศิลปะแล้ว คล้ายกับตัวหมัดกำลังกระโดดไปมาบนทุ่งหญ้า ส่วนอีกศาสตร์กล่าวตามหลักภาษาฮาวายเอี้ยน Uku แปลว่า “ของขวัญ” ส่วน Lele แปลว่า “การมา” ซึ่งน่าจะมีความหมายว่า “ของขวัญที่ได้มา (จากชาวโปรตุเกส)” ส่วนการออกเสียงนั้น หากออกเสียงเรียกแบบคนอเมริกัน เขาเรียกว่า “ ยู คะ เล ลี่ ” ชาวฮาวายเรียกมันว่า “ อู คู เล่ เล่ ” ส่วนนักดนตรีสมัยใหม่ขี้เกียจพูดยาว เรียกสั้นๆ ว่า “ยู้ค” จะเรียกอย่างไรก็ตาม ล้วนเป็นเครื่องดนตรีชิ้นเดียวกันทั้งนั้น

นอกจากมีหลายชื่อแล้ว Ukulele ยังไม่ได้มีแค่ขนาดเดียว เริ่มตั้งแต่ soprano ซึ่งเป็นขนาดดั้งเดิม เหมาะสำหรับใช้เล่นตีคอร์ดสนุกสนาน ตามด้วย concert ที่คอยาวขึ้นเพื่อใช้เล่นแบบ fingerstyle ต่อด้วย tenor ที่ขนาดใหญ่ขึ้นมาอีกขั้น พร้อมเฟร็ตที่มากขึ้น และเสียงที่ทุ้มกังวาลกว่า ปิดท้ายด้วย baritone ที่ใหญ่ที่สุดและตั้งเสียงไม่เหมือนขนาดอื่น (ตั้งเสียงแบบสี่สายล่างของกีตาร์ปกติ) เสน่ห์อีกอย่างของ Ukulele คือไม้ที่นำมาทำ ต้นตำรับแล้วเขาต้องใช้ไม้ Koa ซึ่งปัจจุบันมีราคาแพงและเริ่มหายาก ไม้ชนิดนี้ให้สุ่มเสียงสดใส แหลมพุ่ง ถูกใจเซียน Ukulele มากที่สุด ปัจจุบันนอกจากจะใช้ไม้แบบต้นตำรับแล้ว ยังมีการนำไม้ชนิดเดียวกับที่ใช้ทำกีตาร์ เช่น Spruce Mahogany Maple มาประกอบเป็นเจ้าตัวจิ๋วนี้ ไม้แต่ละชนิดให้เสียงแตกต่างกันไปตามชนิดของมัน ระยะหลังมีผู้ผลิตรุ่นใหม่นำไม้แปลกๆ เช่น Mango มาทำก็มี ว่ากันว่าไม้มะม่วงนี้ เปล่งเสียงออกมาได้ใกล้เคียง Koa มากทีเดียว ส่วนผู้ผลิตหัวก้าวหน้ารายหนึ่งประสบความสำเร็จอย่างมากกับการผลิต Ukulele จากไฟเบอร์กลาส ซึ่งก็ให้เสียงดีมีสไตล์ต่างไปอีกแบบ

ที่บ้านเราตอนนี้มีตัวแทนจำหน่ายหลายราย นำ Ukulele เข้ามาเป็นอีกตัวเลือกให้นักดนตรีไทย แต่ต้องตาดีๆนะอย่าดูแต่ราคา ถ้าเห็นราคาถูกแล้วรีบคว้ารับรองจะต้องซื้ออีกเป็นตัวที่สอง มีให้เลือกหลากหลายตั้งแต่ราคาสองพันกว่าบาทถึงเป็นหมื่นเป็นแสน ฝากไว้นิด “ของถูกย่อมไม่ดี ของดีย่อมแพง” แต่อย่าไปวิตกเลยครับ ของถูกก็ยังเล่นเป็นเพลงได้ แต่จะไพเราะขนาดไหนอีกเรื่อง ต้องลองเล่น ลองบิดลูกบิดก่อนซื้อ ดูตัวแทนจำหน่ายที่รู้จริง เล่นเป็น ให้คำแนะนำได้ เชื่อว่าไม่นานนี้น่าจะมี Ukulele ดีๆทยอยเข้ามาทำตลาดในเมืองไทย ขอแนะนำสักยี่ห้อที่ผมได้ไปเยี่ยมชมโรงงานผลิตมาแล้ว เป็นรายเก่าแก่ มีชื่อเสียงมานาน คือ Kamaka รับรองไม่ผิดหวัง

สุดท้ายนี้ผู้ใดสนใจจะลองหัดเล่น มีที่เรียนที่สอนอยู่ที่ ดิจิตอลเกทเวย์ สยามสแควร์ ดังจะตายใครๆก็รู้จัก เรียนแค่ห้านาทีก็เป็น ผมไปเรียนมาแล้วกล้ายืนยัน ใครจะเรียนทาง Internet ก็ได้ แนะนำให้ดูคลิปของนาย Dominator รายนี้ฝีมือร้ายกาจ แกะเพลงดีๆ ดังๆไว้มากมาย พร้อมมีวิธีเล่น โหลดฟรีในเว็บไซต์ของเขาด้วย อีกรายหนึ่งคือสาวน้อย Julia Nunes รายนี้เล่นไม่ยาก เน้นความเพราะ เธอเริ่มเปิดตัวเองจากทาง You tube ก่อนจะมาโด่งดัง จนเป็นมือ Ukulele สมัยใหม่ที่น่าจับตามองคนหนึ่ง

คงจะรู้จักเครื่องดนตรีตัวใหม่ที่มาแรงแล้วนะ สำคัญที่เล่นกันได้ทุกเพศ ทุกวัย และเหมาะสำหรับเป็นดนตรีครอบครัวครับ.